Przejdź do treści

logo Narodowe Centrum NaukiProjekt realizowany w ramach grantu badawczego finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki nr UMO-2021/41/B/HS3/00253

Lubomirska Konstancja z Bokumów

Lubomirska Konstancja z Bokumów

Konstancja z Bokumów Lubomirska (zm. 1707) podskarbina wielka koronna

Rodzice: Johann Heinrich von Altenbockum (zm. 1685), podstoli litewski i Konstancja Tekla z Branickich (zm. 1720)

Mąż: hetman wielki koronny Hieronim Augustyn Lubomirski (zm. 1706)

Konstancja z Bokumów Lubomirska (zm. 1707)- była córką częściowo spolonizowanego Johanna Heinricha von Altenbockum (zm. 1685),podstolego litewskiego, i Konstancji Tekli z Branickich (zm. 1720). Ojciec, choć pochodził z Westfalii, dzięki korzystnemu małżeństwu zdołał zrobić w Rzeczy pospolitej karierę urzędniczą: objął stanowisko podstolego litewskiego. Altenbockum pomimo pewnego stopnia asymilacji z nowym krajem chciał przekazać swoim dzieciom określone sympatie i związki z rodzimą kulturą. Długo falowym skutkiem tak prowadzonej edukacji mogły być chociażby życiowe wybory jego córek. Zarówno Konstancja, jak i jej siostra Urszula Katarzyna, późniejsza księżna cieszyńska, dorastały bowiem w szczególnych warunkach kulturowych i społecznych. Obie wyniosły z domu umiejętność posługiwania się językiem polskim, jednak sprawnie komunikowały się też w językach niemieckim
i francuskim, co było dodatkowym atutem, umożliwiającym szybkie zaadaptowanie się w międzynarodowym środowisku dworu drezdeńskiego.

Małżeństwo Konstancji było głośną sprawą, przeprowadzoną przy udziale króla Sobieskiego.  Kwestia mariażu hetmana wielkiego koronnego Hieronima Augustyna Lubomirskiego (zm. 1706), była problematyczna, gdyż magnat –  jako kawaler maltański – zobowiązany był do utrzymania ślubów czystości. Zdecydował on jednak o rezygnacji z dotychczasowego życia i uzyskał zgodę na zawarcie małżeństwa z panną pochodzącą z rodziny Bokumów. Małżeństwo Hieronima Augustyna i Konstancji zostało zawarte w 1685 roku. Było ono ważnym elementem realizacji nowych planów politycznych i towarzyskich Lubomirskiego. Zalegalizowanie kontrowersyjnego związku małżeńskiego stało się możliwe dzięki jawnej interwencji króla Jana III Sobieskiego, przychylnego Lubomirskiemu. Nie bez znaczenia były w tej sytuacji sprzyjające koneksje rodzinne – brat Konstancji Jan Kazimierz Bokum (zm. 1721) był bowiem królewskim sekretarzem. Finalizacja związku i sprowadzenie Konstancji na dwór Lubomirskiego miały przynieść magnatowi wiele korzyści, nieporównywalnych z tymi, jakie mógłbyosiągnąć poprzez ożenek z panną z Rzeczypospolitej. Dzięki temu małżeństwu wymierne korzyści odniosła też sama Konstancja. Zarówno ślub z magnatem, jak i poczynione przez niego zapisy majątkowe na rzecz małżonki dały jej bardzo wysoką pozycję w towarzyskim i politycznym świecie Rzeczypospolitej.

Dwór:

Lubomirscy finansowo najwięcej zainwestowali w organizację dworu w Rzeszowie. Znakomitym przykładem „starszego sługi”, człowieka bezgranicznie oddanego interesom patronów, był Wojciech Hołodyński, który wiele lat służył na dworze Konstancji z Bokumów  i Hieronima Augustyna Lubomirskiego, hetmana wielkiego koronnego i kasztelana krakowskiego, a po ich śmierci poświęcił się służbie dla ich osieroconych synów. Hołodyński grał rolę zarówno marszałka dworu, jak i podskarbiego, a przede wszystkim opiekuna kasztelaniców krakowskich i ich majątków. Zaufanie chlebodawcy było bowiem najważniejszym wyznacznikiem przydatności do służby. Podskarbi dworu zawiadywał w imieniu patronki całym dworskim majątkiem, dlatego musiał mieć nieposzlakowaną opinię i znaczny autorytet, by utrzymać się na tej funkcji. Dbał bowiem o kosztowne przedmioty – złoto, srebra, pieniądze, szaty, futra, obrazy, porcelanę, kobierce, biblioteki i cenną broń. Kontrolował także i rozliczał wszelkie rachunki dworskie („prowenta i ekspensy”), z których winni wyliczyć się inni ludzie dworu (kuchmistrz, szafarz, kredensarz, komisarze, ekonomowie dóbr, oficjaliści i służba), a które przedstawiał chlebodawcy do akceptacji. Po śmierci Lubomirskiego w 1706 roku na krótko – zaledwie na nieco ponad rok – Konstancja skupiła w swych rękach intratne majątki i starostwa. Zaraz po jej śmierci,  już w 1708 roku, zostały podjęte zabiegi o przejęcie tych dóbr. Serce Konstancji zostało pochowane w Rzeszowie, w kościele pijarów- tuż obok serca jej męża.