BLICH/ BLECH

Znaczenie terminu:

Blich albo blech – miejsce, w którym bielono płótno lub urządzenie do bielenia płótna, stanowiącego jeden z elementów wykończalnictwa surowych tkanin. Czasem rolę blichu pełniły łąki położone w pobliżu rzek, na południowych stokach ze względu na wzmożone działanie promieni słonecznych. Na obszarach tych kładziono tkaniny lniane lub konopne (najlepiej w maju lub czerwcu) by wysychając bielały na słońcu. W celu przyspieszenia bielenia, tkaniny polewano wodą. Czynność tę nazywano blichowaniem, a wykonującą ją osobę – blicharzem. Później blichem nazywano miejsce, gdzie znajdowały się blichownie. Warsztaty te wymagały znacznej ilości wody i energii wodnej, dlatego lokalizowano je w pobliżu rzek. Do XIX wieku stosowano tzw. holenderską metodę bielenia płócien, w której używano wywaru z popiołu drzewnego oraz zsiadłego mleka. W nowoczesnym bieleniu zaś popiół zastąpiony został ługiem sodowym, mleko natomiast kwasem siarkowym.

Zapis źródłowy:

„Budowanie Blichu, że się dotąd nie zaczęło, to nie dla opóźnienia siewu, bo się według należytego czasu siew jary zaczął i kończyć się według należytego trybu będzie, ale dlatego nic jeszcze nie robią koło tego blichu, bo żadnej gotowości nie było i nie masz dobudowania, gdyż trzeba wprzód drzewa sprowadzić kop kilka na oparkowanie miejsca blichowi i na budynek gdzie nagle kotły, kadzie, koryta stać będą i blicharz, żeby mieszkać miał gdzie trzeba budynek porządny postawić z komorami na co trzeba szopy na łokci sześćdziesiąt albo więcej, to na wystawienie tego blichu lasu nie mała sprowadzić porzeba [k. 68] i dębowe dwadzieścia na słupy wyjdzie to by to wprzód drzewa sprowadzić z lasów potrzeba i materiał gotować do budowania, żeby z gotowej materyey zaczynać budować […]” [F. Goworczowski do Elżbiety Sieniawskiej, BCz Rkps 5822 III, z Laszek 3 juny 1716, k. 67-68.]

[F. Goworczowski do Elżbiety Sieniawskiej, BCz Rkps 5822 III, z Laszek 3 juny 1716, k. 67-68.]

W. Kałuski do Katarzyny z Potockich Kossakowskiej, Zbiór Anny z Potockich Ksawerowej Branickiej nr zespołu 338, sygn. 76a, w Budzanowie die 26 XI 1768, k. 387.

Zobacz także:

A. Manikowski, Blech [hasło], w: Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945, red. M. Kamler, Warszawa 1981, s. 43.