Sanguszkowa Marianna z Lubomirskich

Marianna z Lubomirskich Sanguszkowa (1693- 1729)

Rodzice: Teofila z Zasławskich – Ostrogskich 1 voto Wiśniowiecka, 2 voto Lubomirska (zm.1709) i Józef Karol Lubomirski (zm. 1702)

Rodzeństwo:

• siostra Teresa z Lubomirskich (zm. 1712), żona Karola Filipa księcia neuburskiego (zm. 1742)

 

bracia:

• Jan (zmarły przedwcześnie)
• Aleksander (ordynat ostrogski, zm. w 1720 roku)

 

Mąż: od 1710 Paweł Karol Sanguszko (zm. 1750)

Dzieci: Janusz Aleksander Sanguszko (zm. 1775), ostatni ordynat ostrogski

 

Marianna z Lubomirskich Sanguszkowa była posiadaczką olbrzymiego majątku, siostrą ordynata ostrogskiego i księżnej neuburskiej i drugą żoną marszałka nadwornego litewskiego Pawła Karola Sanguszki. Lubomirscy nie zgadzali się na kandydaturę Sanguszki, preferując wydanie Marianny za Michała Lubomirskiego, podstolego wielkiego koronnego (zm. 1714). Duży wpływ na doprowadzenie do zamążpójścia Marianny za Pawła Karola miała jego majętna i wpływowa siostra – Anna Katarzyna z Sanguszków Radziwiłłowa (zm. 1746). Dla spraw finansowych małżonków ogromne znaczenie miały wydarzenia po bezpotomnej śmierci jedynego żyjącego brata Marianny – Aleksandra Dominika Lubomirskiego (w 1720 roku). Sanguszkowie zgłosili jednoznaczne aspiracje zarówno co do przejęcia praw do majątku po bracie Marianny, jak i praw do ordynacji ostrogskiej. Z uwagi na liczne komplikacje prawne, sprawa ta miała jednak angażować ich interesy jeszcze przez wiele lat. Zachowana korespondencja pomiędzy małżonkami pozwala wnioskować, że ich związek do końca był bardzo udany i opierał się na wzajemnym zrozumieniu, wsparciu i nieukrywanej sympatii. Marianna z Lubomirskich Sanguszkowa zmarła 12 stycznia 1729 roku. Poruszony przedwczesną śmiercią żony Sanguszko polecił „aby naprzód w Wiśniczu, tak w klasztorze OO. Karmelitów, jako też i u fary egzekwie odprawowali”. Ponadto nakazał opłacenie dzwonienia w krakowskich kościołach trzy razy dziennie przez dwa tygodnie, aby właściwie upamiętnić Mariannę.

Dwór

W posagu ślubnym Marianna miała otrzymać „Jakubowice i Kijany z przyległościami, przy tym zapis z Lewartowszyzny, wieś Tarło z folwarkiem, wieś Baranowkę i jeszcze trzecią wieś tamże od Lewartowszyzny”. Co do wydania owych dóbr nie porozumiano się jednak od razu. Ostateczne porozumienie w sprawie wysokości uposażenia żony Pawła Karola Sanguszki podpisano dopiero w 1711 roku. Na jego podstawie posag Marianny miał być  wypłacony z majątku ojcowskiego i macierzystego. Na ten cel przeznaczono ogromną sumę – 1.250.000 złotych polskich. Całość rozdzielono zgodnie z założeniem, że 700.000 złotych polskich to wartość dóbr lewartowskich, na 120.000 złotych polskich wyceniono klucz wałowicki, a na kolejne 100.000 klucz ćmielowski i 120.000 klucz ostrowiecki. Dodatkowo, Marianna otrzymała od brata dwie rezydencje – pałac w Lublinie (znajdujący się za klasztorem karmelitanek) i pałac w Warszawie. Po śmierci brata w 1720 roku Marianna uzyskała też prawną intromisję do dóbr tarnowskich. Główną siedzibą małżonków pozostawał jednak Lewartów (Lubartów), gdzie za przebudowę rezydencji odpowiadał sam Paweł Antoni Fontana.

 

Szerzej o postaci:

Penkała-Jastrzębska A., Marianna Sanguszko née Lubomirska (1693–1729) – Introduction to the Biography of the Overlooked Heiress to the Entail of Ostrog, „Res Historica”, nr 48/2019, s. 119-136 LINK