Zamoyska Teresa z Potockich 1v. Gnińska

Zamoyska Teresa z Potockich 1v. Gnińska (zm. po 4 VIII 1713 w Starzyskach), ordynatowa zamojska, starościna płoskirowska

Rodzice: Teresa z Cetnerów (zm. ok. 1667) i Jan Potocki (zm. 1665), wojewoda bracławski

Rodzeństwo: Stefan Aleksander Potocki (zm. 1726/1727), łowczy wielki koronny, strażnik wielki koronny, wojewoda bełski (od 1720)

Małżeństwo:

• 1 mąż: od 20 VI 1685 r. Jan Krzysztof Gniński (zm.1703) wojewoda bracławski, następnie wojewoda pomorski
• 2 mąż: od I 1704 r. Tomasz Józef Zamoyski (zm. 1725), starosta płoskirowski, V ordynat zamojski

Dzieci: związki bezdzietne

 

Teresa z Potockich po śmierci rodziców   prawdopodobnie wychowywała się na dworze krewnych z rodziny Potockich, a następnie w otoczeniu królowej Marii Kazimiery Sobieskiej. Tam zapewne poznała Annę Franciszkę z Gnińskich Zamoyską (1653-1704), podskarbinę wielka koronną, której brata Jana Krzysztofa Gnińskiego (zm. 1703), wojewodę bracławskiego, poślubiła w czerwcu 1685 r. Małżonkowie przebywali głównie na Pomorzu, w dobrach Gnińskiego, ich związek pozostał bezdzietny. Krótko po śmierci Gnińskiego, w czasie trwającej jeszcze żałoby Anna Franciszka Zamoyska nakłoniła Teresę, by poślubiła dużo młodszego od siebie syna Zamoyskiej – Tomasza Józefa, starostę płoskirowskiego, późniejszego V ordynata zamojskiego. Niedomagająca coraz częściej podskarbina koronna obawiała się, że po jej śmierci majątki Gnińskich wymkną się z rąk Zamoyskich, a jej młodzi synowie roztrwonią majątek ordynacji.

Dwór:

Teresa z Gnińskich Zamoyska zamieszkała wraz z drugim mężem w Zamościu, ale znacznie częściej przebywała w nieodległych Starzyskach, gdzie miała własny dwór. Relacje z dużo młodszym mężem nie układały się dobrze, a Tomasz Józef unikał żony. Nie mając własnych dzieci, zaopiekowała się swoimi bratanicami, zwłaszcza starszą, swoją imienniczką Teofilą Teresą Potocką. Łożyła na jej utrzymanie w klasztorze sakramentek w Warszawie, a później we Lwowie. Nie udzielała się publicznie, prowadząc wystawne życie w Zamościu i Starzyskach.

Zobacz również:

 

• Popiołek Bożena, Kicińska Urszula, Panie Zamoyskie: Anna Franciszka z Gnińskich Zamoyska, Teresa z Potockich i Urszula z Kalińskich – okruchy biografii w świetle korespondencji i aktów ostatniej woli, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. 65: 2017, 1, s. 19-38. LINK
• Popiołek Bożena, Szlachecki dwór kobiecy w świetle raptularzy domowych i regestrów majątkowych z początku XVIII wieku na przykładzie dworu Teresy z Potockich Zamoyskiej, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 69 (4), 2021, s. 477-496. LINK