Przejdź do treści

logo Narodowe Centrum NaukiProjekt realizowany w ramach grantu badawczego finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki nr UMO-2021/41/B/HS3/00253

Nowy artykuł z zakresu badań nad historią dworów prywatnych

Nowy artykuł z zakresu badań nad historią dworów prywatnych
Muzeum Narodowe w Krakowie; www.zbiory.mnk.pl ;MNK III-ryc.-51338;;fot. Karol Kowalik

„Problemy codzienności w środowisku dworskim Konstancji Marianny z Potockich Szczukowej (zm. 1733), podkanclerzyny litewskiej”-tak zatytułowany jest najnowszy artykuł dr hab. Urszuli Kicińskiej, prof. UKEN, który ukazał się w czasopiśmie Almanach Historyczny.

Przełom XVII i XVIII wieku charakteryzował się wzrostem aktywności kobiet w wielu dziedzinach życia publicznego, a zagadnienie to, pomimo że cieszy się coraz większym zainteresowaniem współczesnych badaczy, wciąż nie zostało w pełni opracowane. Nadal brakuje bowiem studiów dotyczących zaangażowania się szlachcianek i magnatek w kierowanie rodzinnym majątkiem i ich zabiegów mających na celu jego utrzymanie i pomnożenie. Do grona owych zaradnych i przedsiębiorczych dam zaliczyć należy Konstancję Mariannę z Potockich Szczukową (zm. 1733), żonę Stanisława Antoniego Szczuki (zm. 1710), podkanclerzego litewskiego. Konstancja Marianna wychowywała się na dworze Marii Kazimiery (zm. 1716), dlatego znajdowała się w bliskich stosunkach zarówno z królową, jak i z królewiczami Sobieskimi. Ponadto pozostawała w ścisłych relacjach z ciotką od strony ojca – trzykrotną wdową Anną z Potockich Stanisławską (zm. po lutym 1695), wojewodziną kijowską, która wprowadziła ją w świat intryg dworskich. Wspomniane znajomości otworzyły Szczukowej wiele znaczących kontaktów towarzyskich, które pomogły jej w dorosłym życiu prowadzić szeroką działalność publiczną i patronacką. Na potrzeby niniejszego artykułu przeanalizowano różnorodny materiał archiwalny: korespondencję (głównie ekonomiczną), rachunki dworskie, umowy arendarne, inwentarze dóbr oraz supliki, a uzyskane na ich podstawie informacje posłużyły do przedstawienia codziennych obowiązków i poczynań podkanclerzyny litewskiej związanych z zawiadywaniem majątkiem Szczuków, utrzymaniem ich dworu oraz ukazania relacji Konstancji Marianny z poddanymi, w których oczach postrzegana była ona jako sprawiedliwa i miłosierna dobrodziejka.

 

LINK DO ARTYKUŁU

Aktualności

Zobacz więcej na naszym facebooku

Nakładem Wydawnictwa Naukowego Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie ukazała się właśnie monografia: MONARCHS’ COURT –PRIVATE COURT. The Evolution of the Court Structure from the Middle Ages to the End of the 18th Century. Redaktorzy tomu: Bożena Popiołek, Urszula Kicińska, Anna Penkała-Jastrzębska.Przygotowana monografia jest próbą analizy europejskich środowisk dworskich w kontekście przemian strukturalnych i kulturowych, które zachodziły zarówno w otoczeniu panujących władców, jak i w kręgach prywatnych od średniowiecza po schyłek XVIII wieku. Dwór, niewątpliwie, niezależnie od osoby patrona czy patronki, był interesującą strukturą administracyjną, ekonomiczną i kulturową, która wywarła silny wpływ na organizację społeczeństwa europejskiego w epoce przedindustrialnej. Struktura europejskich dworów panujących ulegała stałym fluktuacjom, zmieniała się ich organizacja, skład osobowy i rola, jaką pełniły. Dwór był ważnym organizmem administracji państwowej, dysponentem urzędów, dóbr i środków, ale i kreatorem nowych wartości kulturowych, miejscem edukacji młodzieży i drogą społecznego awansu, rozkwitu karier urzędniczych i politycznych. W dużej mierze ich liczebność, skład i etykieta zależała od możliwości finansowych, a także struktur ustrojowych państw, w których funkcjonowały. W miarę upływu czasu i kształtowania się nowych struktur dworów monarszych czy arystokratycznych, będących formą wyrazu elitarnych wartości, nowej estetyki i mody, dwór stał się nie tylko elementem władzy, ale i prestiżu i wyrazem zamożności, przynależności do określonej grupy społecznej, posługującej się spójnym systemem znaków, gestów, kodów kulturowych przekładających się na wspólnotę zachowań, modeli wychowawczych i ceremoniałów.Link do wydawcy: ksiegarniaup.pl/monarchs-court-private-courtprivate-court-the-evolution-591786 ... See MoreSee Less
View on Facebook
Polecamy Państwa uwadze najnowszy artykuł dr hab. prof. UKEN Anny Penkały-Jastrzębskiej, który ukazał się w międzynarodowym czasopiśmie naukowym Opera Historica i nosi tytuł: „News of the World The Role of Handwritten Newspapers in the Polish-Lithuanian Commonwealth in the Early 18th Century”.Artykuł stanowi pierwszą próbę holistycznego ujęcia zagadnienia skali przepływu informacji z europejskich dworów monarszych do Rzeczypospolitej w pierwszej połowie XVIII wieku. Gazety rękopiśmienne stanowiły – poza korespondencją – jedno z najważniejszych narzędzi informacyjnych i opiniotwórczych w XVIII wieku. Prezentowane wyniki badań są efektem kwerend źródłowych prowadzonych w Archiwum Głównym Akt Dawnych, Bibliotece Polskiej Akademii nauk w Kórniku, Archiwum Narodowym w Krakowie, Bibliotece Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, Centralnym Archiwum Państwowym Ukrainy w Kijowie, Narodowym Archiwum Historycznym Białorusi w Mińsku oraz Hauptstaatsarchiv Dresden. Zachowane materiały archiwalne dają szanse na przeprowadzenie unikatowych badań nad zakresem przepływu informacji w Europie XVIII wieku, a także wykazanie szczególnie interesujących tematów i zagadnień, na których opierała się ówczesna polityka informacyjna. Przeprowadzona analiza nie tylko ujawnia zakres przepływu informacji, ale także pozwala wnioskować co do znaczenia i popularności określonych wiadomości. Zachowany materiał źródłowy umożliwia więc rozpoznanie specyfiki kreowania polityki informacyjnej w odniesieniu do realiów społeczeństwa dawnego, ale też doskonałe źródło do badań ówczesnej mentalności. Relacje zamieszczane w gazetach rękopiśmiennych stanowią też doskonałe źródło do analizy zagadnienia przepływu informacji w osiemnastowiecznej Europie i otwierają pole do interdyscyplinarnych badań w perspektywie ponadnarodowej. Rzucają też nowe światło na funkcję i rolę ówczesnych środków przekazu.Link do artykułu:opera-historica.com/artkey/oph-202302-0007_news-of-the-world-the-role-of-handwritten-newspapers-i... ... See MoreSee Less
View on Facebook
Najnowszy artykuł prof. Bożeny Popiołek otwiera dyskusję nad znaczeniem informacji pobocznych, plotek, wiadomości poufnych, przekazywanych sobie wzajemnie w kręgach szlacheckich w XVIII wieku. W pracy „Strach pisać, co się tu dzieje…”. Plotki, ploteczki, polityczne konwersacje salonowe czasów saskich” opublikowanej w czasopiśmie Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia autorka udowadnia, że ” plotka od wieków była istotnym elementem komunikacji masowej”.Jak pisze autorka : . Zadaniem środków społecznego przekazu jest nie tylko dostarczanie informacji, ale także budowanie określonych wzorców zachowań, stereotypów poznawczych, które są akceptowane przez społeczeństwo jako pewne normy postępowania i wyobrażenia o świecie. Ograniczony zasięg środków masowego przekazu (gazety ręczne i drukowane, relacje pisemne) powodował głód wiedzy i niedostatek wzorców możliwych do zastosowania, stąd popularność plotki, która stała się narzędziem przekazu w komunikacji społecznej, a często także narzędziem opiniotwórczym. Budowana za jej pośrednictwem wiarygodność przekazów informacyjnych była istotnym narzędziem walki politycznej i salonowej. Jej twórcy (nadawcy) nie ponosili odpowiedzialności za przekazywane treści ani późniejszą dynamikę rozwoju wykreowanych przekazów. Plotka była też przedmiotem dworskiej konwersacji i salonowej zabawy, umilając czas towarzyskich spotkań. Osadzona głęboko w mentalności społecznej wynikała nie tylko z chęci dzielenia się informacją czy pozyskania wiedzy o aktualnych wydarzeniach, ale i z indywidulanej potrzeby zwrócenia na siebie uwagi i zaistnienia w środowisku.Link do artykułu:sbsp.uken.krakow.pl/article/view/11005/9943 ... See MoreSee Less
View on Facebook