Potocka Wiktoria z Leszczyńskich

Potocka Wiktoria z Leszczyńskich

Rodzice:

Zofia Wiśniowiecka (1655-1681) i Wacław Leszczyński (1632-1688), wojewoda podlaski

Rodzeństwo:

– Teofila z Leszczyńskich 1v. Konarzewska, 2v. Wiśniowiecka (1680-1757), żona Janusza Antoniego Wiśniowieckiego (1741), wojewody kijowskiego

– Magdalena z Leszczyńskich Działyńska (zm. 1706),

– Kazimierz Leszczyński (zm. 1730), kasztelan lwowski, żona Magdalena z Chodorowskich

Rodzeństwo przyrodnie:

– Stefan Leszczyński (zm. 1722), I żona Konstancja z Mniszchów, II żona Teresa z Brzostowskich 1v. Działyńska, 2v. Denhoff (zm. 1738)

Mąż:

od 1696 r. Józef Potocki (1673- 19 V 1751), wojewoda kijowski, syn Anny z Rysińskich (zm. ok. 1700) i Jędrzeja Potockiego (zm. 1691), hetmana polnego koronnego,

Dzieci:

– Zofia (1697?-1729), za Adamem Śmigielski, starostą gnieźnieńskim, następnie za Piotrem Dominikiem Kossakowskim, kasztelanem podlaskim

– Stanisław Potocki (1698-1760), wojewoda poznański, I żona Marianna Łaszczówna, wojewodzianka bełska, II żona Helena Zamoyska

– córka NN (żyła jeszcze w 1708 r.)

– NN ur. V/VI 1709

 

Potocka Wiktoria z Leszczyńskich (1680- 1 V1732), wojewodzina kijowska po matce odziedziczyła olbrzymie dobra w województwach wołyńskim i bracławskim. Aktywna politycznie, wspólnie z mężem uczestniczyła w wielu wydarzeniach tego okresu, szczególnie że jej mąż Józef Potocki należał do przeciwników króla Augusta II i prowadził własną politykę, sprzyjając Stanisławowi Leszczyńskiemu, krewnemu swojej żony i Karolowi XII, królowi szwedzkiemu. Jakiś czas Wiktoria Potocka przebywała na Węgrzech, gdzie schroniła się wraz z dziećmi, obawiając się przeciwników męża. Potocka prowadziła szeroką działalność charytatywną i edukacyjną wobec ubogich dzieci –  „ubogie sieroty zebrawszy i pobożną edukacją wypolerowawszy, jedne do klasztorów na wieczną służbę boską wyposażyła, drugie z dobrym posagiem za mąż wydała…” (K. Niesiecki, Herbarz polski, Wyd. J.N. Bobrowicz, T. VI, Lipsk 1739, s. 69).Wiktorii i Józefowi Potockim dedykowano również druk wydany z okazji kanonizacji św. Stanisława Kostki.

Wiktoria z Leszczyńskich Potocka zmarła nagle 1 V 1732 r. w letnim pałacyku Belweder, została pochowana w Stanisławowie 16 lipca 1732 r. w kościele jezuitów. Po śmierci Wiktorii, jej mąż Józef Potocki ożenił się jeszcze w tym samym roku z Ludwiką z Mniszchów, córką Konstancji z Tarłów (zm. 1739) i Józefa Wandalina Mniszcha (zm. 1747), marszałka wielkiego koronnego.

 

Dwór:

Potoccy prowadzili ważną dzielność fundacyjną w prywatnym mieście Stanisławowie i w okolicznych dobrach. Józef Potocki zadbał o przebudowę ratusza, wybrukowanie ulic miasta i dokończenie kolegiaty stanisławowskiej. Miasto sporo jednak ucierpiało w okresie zawieruchy wojennej, ponownie więc po 1715 r. Potoccy przystąpili do jego odbudowy. Obudowano i zreformowano kolegium jezuickie w 1716 r., które odegrało ważną rolę w procesie kształcenia młodzieży szczególnie w latach 1730-1760. Za sprawą Wiktorii z Leszczyńskich Potockiej uruchomiono w 1726 r. w kolegium klasy języka francuskiego i niemieckiego. W 1720 r. Potoccy ufundowali nowy kościół jezuitów, a jego wyposażenie kupiono z dochodów Wiktorii Potockiej, która ponoć sprzedała swoją kanarkarnię (ok. 1000 kanarków). Tu 17 listopada 1729 r. odprawiono nabożeństwo żałobne ich zmarłej córki Zofii z Potockich Kossakowskiej. Jeszcze w 1729 r. Wiktoria Potocka ufundowała ołtarz główny Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny i ozdobiła kaplicę i ołtarz św. Stanisława Kostki. Zaopatrzyła też zakrystię w naczynia i szaty liturgiczne. Fundację kościoła wspierała przed śmiercią ich córka Zofii Kossakowska, a także syn Stanisław Potocki. Ołtarze wykonał stolarz Józef Schraffl (1698-1751). Kościół jednak został źle zaprojektowany i w połowie XVIII w. trzeba go było rozebrać, a w jego miejscu wzniesiono nową budowlę. Potoccy mieli też rezydencje w Załoźcach i Józefowie. Byli fundatorami kościołów w Zbarażu, Józefowie i Tomaszowie.

Szerzej o postaci:

Popiołek Bożena, Kobiecy świat w czasach Augusta II. Studia na mentalnością kobiet w kręgów szlacheckich, wyd. II, Kraków 2018, s. 18 i nast. W Open Access- wydanie z 1996r. LINK